Μετά από διαδοχικές αποτυχίες του Παπανδρέου, και ενώ ο Βενιζέλος είχε δημοτικότητα, γιατί έχασε; Μπορούμε να πάρουμε από εδώ κάποια διδάγματα για την πολιτική, για τους Έλληνες πολιτικούς, και για την κοινωνία;

Τὰ δημοσιογραφικὰ σχόλια, ὅσο παρακολουθῶ, ἀποδίδουν τὴν ἧττα τοῦ Βενιζέλου στὴν ἐγωϊστική του συμπεριφορά. Ὅμως ἡ διαπίστωση αὐτή, ὀρθὴ ἔστω, λίγο μπορεῖ νὰ βοηθήσει στὸ δικό σας ἐρώτημα, ἐφόσον εἶναι γνωστὸ ὅτι καὶ ‘ταπεινόφρονες’ πολιτικοὶ ἀποτυγχάνουν, καὶ ἄλλοι ‘ἐγωτικοὶ’ κερδίζουν τὶς ἐκλογές. Τί ἀκριβῶς ὑπάρχει στὸν ‘ἐγωϊσμὸ’ τοῦ Βενιζέλου εἴτε καὶ πέρα ἀπὸ αὐτόν, τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ ἐνόχλησε τοὺς πολίτες; Πιστεύω ὅτι χρειάζεται κανεὶς νὰ ἐκτιμᾶ κάθε περίπτωση στὰ συμφραζόμενά της, καὶ θὰ ἄξιζε πράγματι νὰ σκεφτοῦμε τὴν περίπτωση Βενιζέλου, γιὰ τὸν λόγο ἀκριβῶς ποὺ ἐνδιαφέρει καὶ σᾶς, μήπως μάθουμε κάτι γιὰ τὴν πολιτικὴ κατάσταση στὴν Ἑλλάδα σήμερα.

Ὁ Βενιζέλος εἶχε τὴν εἰκόνα μορφωμένου ἀνθρώπου καὶ ἱκανοῦ πολιτικοῦ, ὥστε φαινόταν μία ἀπὸ τὶς πιθανότερες ἂν ὄχι ἡ ἰδανικὴ προοπτικὴ γιὰ τὴν ἡγεσία τοῦ κόμματος. Μὲ δεδομένη τὴν ἀρχική του δημοτικότητα, ἀκόμη καὶ παρὰ τὴν βιασύνη τῶν δηλώσεων στὸ Ζάππειο, εἶναι προφανὲς ὅτι τὴν μάχη ἔχασε γιὰ τὴν τακτικὴ ποὺ ἀκολούθησε στὴν ἀντιπαράθεση μὲ τὸν Παπανδρέου.

Προσωπικὰ δὲν τοῦ εἶχα ἰδιαίτερη ἐκτίμηση οὔτε προηγουμένως, ἀλλὰ δοκίμασα μεγάλη ἔκπληξη μὲ ὅσα τὸν ἄκουγα νὰ λέει στὴν προεκλογικὴ ἐκστρατεία. Ὁ ‘μορφωμένος’ Βενιζέλος ἐξαερώθηκε ἀφήνοντας πίσω μόνο ἕνα καλῶς ἀρθρωμένο λόγο (αὐτὸ νὰ διαβαστεῖ μὲ ἐφιαλτικὴ κυριολεξία: ὀρθοφωνικῶς καλὸ λόγο), ὁ ὁποῖος ἐτέθη στὴν ὑπηρεσία τοῦ γνωστοῦ καὶ (τουλάχιστον) ἀνιαροῦ ἀντιπολιτευτισμοῦ πρὸς τὴ Νέα Δημοκρατία, ὅπου αἴφνης τὸ ἀντίπαλο κόμμα κατηγορεῖται γιὰ ὅλα τὰ δεινὰ καὶ ἀκόμη περισσότερα, ἐνῶ τὸ οἰκεῖο κόμμα (τὸ ὁποῖο παραλλήλως ὅλα τὰ μέλη του κατηγοροῦσαν σφόδρα γιὰ διάφορους λόγους μετὰ τὴν ἧττα!), ὡς πρὸς τὴ Νέα Δημοκρατία ὅμως παρέμενε ‘ἅγιο’ καὶ ἱκανὸ νὰ ἐπιλύσει κάθε πρόβλημα. Δηλαδή, προσπαθῶντας νὰ μᾶς εἰσαγάγει στὴν μετεκλογική του τακτική, νὰ κάνει μιὰ ἐπίδειξη κομματάρχη, ὁ Βενιζέλος κατέστρεψε τὴ σοβαρότητά του ἀκολουθῶντας τὸν σειρμὸ τῆς ἀντιπολιτευτικῆς τακτικῆς στὴν Ἑλλάδα, μηχανὴ τοῦ ὁποίου εἶναι τὰ κομμουνιστικὰ κόμματα καὶ ὁ ξύλινος λόγος τους.

Δεύτερο λάθος μὲ τὸ ὁποῖο ὁ Βενιζέλος κατέστρεψε τὴν ὅση καλὴ εἰκόνα του, ἦταν ἡ συνεχὴς ἐπανάληψη τοῦ μοτίβου ‘ψηφίστε με γιὰ νὰ κερδίσουμε τὶς ἐκλογές’. Ἡ τόση ἔμφαση ἐδῶ μετέτρεπε ὅ,τι θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι μιὰ πολιτικὴ ἀντιπαλότητα χάριν τοῦ τόπου, σὲ τυχοδιωκτικὴ περιπέτεια, ὅπου τὸ κόμμα δὲν ἐνδιαφέρεται παρὰ μόνο γιὰ τὴν ἐξουσία, τὴν ὁποία καταλληλότερος νὰ ἐξασφαλίσει ἦταν, ὑποτίθεται, ὁ ὁμιλῶν. Ἂς θυμηθοῦμε ἐπίσης πόσες φορὲς τὸν ἀκούσαμε νὰ λέει ὅτι "ὁ Καραμανλῆς δὲν εἶναι μόνος του στὸ γήπεδο", ἀγνοῶντας τὶς δυσάρεστες συνεκδοχὲς ποὺ ἔχει ἡ παρομοίωση τῆς πολιτικῆς μὲ τὸ ποδόσφαιρο πρὸς ὄφελος (ὅπως πιστεύω θὰ νόμιζε) τοῦ νὰ γίνει πιὸ ‘λαϊκὰ’ παραστατικός.

Ὁ Παπανδρέου δὲν διαφέρει. Ὅμως μὲ τὴν τακτική του ὁ Βενιζέλος ‘κατῆλθε’ στὰ ὕδατα τοῦ ἀντιπάλου του, δηλαδὴ ἔχασε τὰ πλεονεκτήματά του, τὰ ὁποῖα προφανῶς ἦταν ἀδοκίμαστα καὶ ἀνώριμα, διαφορετικὰ δὲν θὰ ἐπέτρεπε στὸν ἑαυτό του τέτοιου βαθμοῦ διολίσθηση. Ἡ διολίσθηση ὅμως εἶναι τάση καὶ ὄχι κατάσταση, ὥστε ὁ Βενιζέλος ἔμοιασε κατώτερος καὶ ἀπὸ τὸ κάτω σκαλὶ στὸ ὁποῖο κατέβηκε, γιατὶ αὐτὴ ἦταν ἡ τάση του. Ἡ διαρκὴς μομφὴ πρὸς τὸν Παπανδρέου ὡς ἡττημένο ἦταν σὰν νὰ ἐξωθοῦσε ὅλο τὸ κόμμα νὰ γίνει συνειδητὰ καὶ ὠμὰ καιροσκοπικό, ὅπου κανένας σύνδεσμος δὲν θὰ ἔπρεπε νὰ ὑπάρχει ἄλλος μεταξὺ τῶν στελεχῶν παρὰ μόνο ἡ κοινὴ λατρεία τῆς ἐξουσίας, ὁπότε κάθε ἀποτυχὼν ἀρχηγὸς ὀφείλει ἀμέσως νὰ πετιέται στὰ ἄχρηστα.

Εὐτυχῶς γιὰ τοὺς πολίτες ἡ τακτικὴ αὐτὴ ἀπερρίφθη, δηλαδὴ εἶπαν στὸν Βενιζέλο, ‘καλύτερα νὰ χάσουμε μὲ τὸν Παπανδρέου, παρὰ νὰ κερδίσουμε ἔχοντας γίνει αὐτὸ ποὺ θέλεις νὰ γίνουμε (ἀκόμη καὶ ἂν ὑποτεθεῖ ὅτι ἐσὺ θὰ κέρδιζες τὶς ἐκλογές)’. Ἡ πρόκριση τοῦ συναισθήματος αὐτοῦ, γιὰ νὰ μήν εἶναι λειψό, θὰ χρειζόταν νὰ στηρίζεται στὸν πολιτικὸ λόγο, ὁπότε τὴν ἧττα τοῦ Παπανδρέου θὰ ἰσορροποῦσε ἡ πιστότητά του σὲ ὅποιες συγκεκριμένες, σημαντικὲς καὶ συνεπεῖς πολιτικὲς θέσεις καὶ ὁράματα. Αὐτὸς ἄλλωστε εἶναι ὁ μόνος λόγος νὰ κρατήσεις ἕνα στέλεχος ποὺ ἀπέτυχε, διαφορετικὰ δὲν ἔχεις παρὰ μόνο χαλασμένο ἐξάρτημα τὸ ὁποῖο ἀσφαλῶς χρειάζεται νὰ ἀποβληθεῖ τάχιστα. Περιμένοντας τέτοιο ὅραμα ἀπὸ τὸν Βενιζέλο, ὁ κόσμος ἦταν πράγματι ἕτοιμος νὰ ἀλλάξει τὸν Παπανδρέου, ἀλλὰ μή βλέποντας ὅραμα παρὰ μόνο αὐτὰ ποὺ εἴπαμε, στὴν συνείδησή του μέτρησε ἡ ἀλληλεγγύη πρὸς τὸν ἀποτυχημένο ἀρχηγό, τοῦ ὁποίου ὁ ὑποψήφιος διάδοχος ἀπεδείχθη ἐξίσου κενὸς πολιτικά, ἀλλὰ πολὺ ὠμότερος τυχοδιωκτικά.

Ἡ ἐπιλογὴ αὐτὴ τιμᾶ τὸν κόσμο τοῦ Πασόκ, μολονότι εἶναι θλιβερὸ πόσο χαμηλὰ δόθηκε ἡ μάχη, μὲ πόσο θλιβερὲς δυνατότητες καὶ προοπτικές. Δείχνει, κατὰ τὴν γνώμη μου, ὅτι παλεύει μὲ νύχια καὶ μὲ δόντια ὁ ἁπλὸς κόσμος τοῦ Πασὸκ νὰ κρατήσει μία τιμὴ καὶ ἀξιοπρέπεια, τὴν ὁποία οἱ πολιτικοί του ἐκπρόσωποι κάνουν ὅ,τι μποροῦν γιὰ νὰ κουρελιάζουν. Εἶναι φανερὸ ὅτι τὸ Πασὸκ στερεῖται λόγου ὑπάρξεως. Οἱ δυνάμεις ποὺ τὸ ἀνέδειξαν σὲ κόμμα ἐξουσίας δὲν ὑφίστανται πιά, τὰ δὲ στελέχη του ἀδυνατοῦν νὰ σκεφτοῦν τὶς ὑπαρκτὲς σήμερα δυνάμεις δίνοντας στὸ κόμμα τους τὴν ἀνάλογη θέση, καὶ δὲν ἔχουν κἂν τὸ ἦθος μιᾶς ἔντιμης ἀμηχανίας.

Μικρό σχόλιο: Μέ βάσει ὅσα διάβασα, ἔπαιξε ρόλο καί ἡ πλαισίωση τοῦ Β. ἀπό κομβικά πρόσωπα τῆς ὀκταετίας Σημίτη, τά ὁποία δέν χαίρουν ἐκτιμήσεως στή βάση τοῦ ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή στούς πολλούς, ἡ ὑποψηφιότητα Βενιζέλου πῆρε τόν χαρακτήρα (ἐκ νέου) διεκδίκησης τῆς πρωτοκαθεδρίας τοῦ κόμματος ἀπό τούς ἐκσυγχρονιστές. Ὀπότε πολλοί ἀπέρριψαν τήν ἐπιστροφή στήν ἐποχή Σημίτη...